Możliwości diagnostyczne pediatry w Olsztynie prywatnie lub w POZ w rozpoznawaniu niedoborów odporności u dzieci: Rola badania fizykalnego w czasie konsultacji pediatrycznej

Zaburzenia odporności u dzieci to problematyka należąca do stosunkowo młodej dziedziny medycyny – immunologii klinicznej. To interdyscyplinarna dziedzina, która obejmuje niemal wszystkie gałęzie medycyny głównie alergologi ,hematologi i reumatologii . Lekarze Immunolodzy kliniczni w Polsce zajmują się głównie pierwotnymi i wtórnymi zaburzeniami odporności, a lista tych chorób stale się poszerza dzięki zdobyczom współczesnej medycyny i nowoczesnym możliwościom diagnostycznym. Choroby, których przyczyny wcześniej pozostawały nieznane, okazują się być jednymi z wielu schorzeń o podłożu zaburzeń odporności.

Niestety, w Olsztynie aktualnie nie ma poradni immunologii klinicznej. Najbliższe tego typu poradnie znajdują się w Gdańsku lub Warszawie. Dlatego rola pediatry w Olsztynie w wyselekcjonowaniu dzieci z podejrzeniem zaburzeń odporności jest nie do przecenienia.

Pediatrzy , jako pierwsi lekarze mający kontakt z dzieckiem, odgrywają kluczową rolę w wykrywaniu tych zaburzeń. Nim dziecko trafi do specjalisty immunologa, to właśnie pediatra przeprowadza wstępną diagnostykę, zaczynając od szczegółowego wywiadu z rodzicami. Zapraszam do części, w której piszę o tym szerzej: Wywiad lekarski – podstawa diagnostyki zaburzeń odporności. Kolejnym elementem diagnostyki jest badanie fizykalne. –Doświadczony pediatra potrafi dostrzec nieprawidłowości w różnych grupach wiekowych i zwrócić uwagę na możliwość występowania u dziecka pierwotnych lub wtórnych zaburzeń odporności.

Specjalista pediatrii wie jakie objawy mogą występować w różnych grupach wiekowych?

Noworodki i niemowlęta pacjenci którzy wymagają szczególnej opieki pediatrycznej(0–12 miesięcy)

1. Skóra:
   • Wybroczyny, niewyjaśnione siniaki.
   • Nawracające ropnie lub przewlekłe wypryski.
   • Opóźnione gojenie się ran.
   • Przedłużająca się żółtaczka.
   • Opóźnione odpadnięcie kikuta pępowiny.
2. Jama ustna:
   • Uporczywa pleśniawka, która nie reaguje na leczenie.
   • Afty lub owrzodzenia.
3. Układ oddechowy:
   • Zmiany osłuchowe wykrywane z powodu nawracających ciężkich zapaleń oskrzeli lub płuc.
   • Przewlekły katar, zapalenie ucha środkowego.
4. Węzły chłonne i migdałki:
   • Małe lub niewyczuwalne migdałki i węzły chłonne (np. w agammaglobulinemii).
   • Brak reakcji węzłów mimo infekcji.
5. Ogólne:
   • Trudności z przybieraniem na wadze.
   • Przewlekła biegunka.
   • Hipotrofia płodu.

Małe dzieci i przedszkolaki (1–5 lat)

1. Skóra:
   • Przewlekłe zmiany skórne, np. częste ropnie czy czyraki.
   • Liczne blizny po infekcjach.
   • Pajączki naczyniowe na skórze i naczynka krwionośne na spojówkach.
2. Układ oddechowy:
   • Częste zapalenia zatok i oskrzeli.
   • Duszność i świsty w trakcie infekcji. 3 szmer nad sercem
3. Układ pokarmowy:
   • Przewlekłe biegunki z niedożywieniem.
   • Powiększenie wątroby i śledziony.
4. Jama ustna:
   • Przewlekłe afty, zapalenia dziąseł.
   • Nawracające infekcje grzybicze.
5. Węzły chłonne i migdałki:
   • Powiększone, ale niebolesne węzły chłonne.
   • Utrzymujący się przerost migdałków.
6. Ogólne:
   • Niski wzrost, opóźnienia w rozwoju.
   • Częste hospitalizacje z powodu infekcji.
   • Chwiejny chód.

Pacjenci w wieku szkolnym (6–12 lat)

1. Skóra:
   • Liczne brodawki wirusowe lub zmiany grzybicze.
   • Nawracające ropnie i zapalenie mieszków włosowych.
2. Układ oddechowy:
   • Powtarzające się zapalenia płuc.
   • Przewlekły kaszel z osłabieniem szmerów oddechowych.
3. Układ pokarmowy:
   • Objawy podobne do celiakii (biegunka, bóle brzucha).
   • Powiększenie wątroby i śledziony.
4. Jama ustna:
   • Liczne afty i przewlekłe pleśniawki.
   • Zapalenie dziąseł.
5. Węzły chłonne i migdałki:
   • Powiększone węzły chłonne z cechami przewlekłego stanu zapalnego.
   • Brak reakcji węzłów mimo infekcji.
6. Ogólne:
   • Niedokrwistość, zmęczenie, osłabienie.
   • Zahamowanie wzrostu i dojrzewania.

Nastolatki (13–18 lat)

1. Skóra:
   • Przewlekłe ropnie, zakażenia grzybicze skóry i paznokci.
   • Trudno gojące się zmiany skórne.
2. Układ oddechowy:
   • Nawracające zapalenia płuc i oskrzeli.
   • Objawy rozstrzeni oskrzeli (przewlekły kaszel, wydzielina).
3. Układ pokarmowy:
   • Przewlekłe bóle brzucha, biegunki.
   • Powiększenie narządów wewnętrznych (wątroby, śledziony).
4. Jama ustna:
   • Nawracające afty i zmiany grzybicze.
   • Objawy zapalenia dziąseł.
5. Węzły chłonne i migdałki:
   • Utrzymujące się powiększenie węzłów chłonnych.
   • Hipoplazja lub zanik migdałków.
6. Ogólne:
   • Osłabienie, trudności z koncentracją.
   • Opóźnienia w dojrzewaniu płciowym.

Pediatra w Olsztynie a zaburzenia odporności – zawężanie obszaru poszukiwań.

Prawidłowy wywiad chorobowy i prawidłowe badanie fizykalne ( czyli jeżeli pediatra uzna że podawane dolegliwości nie są istotne klinicznie ) pozwalają wykluczyć znaczną większość przypadków zaburzeń odporności u pacjentów , . Szacuje się, że w :

• Pierwotnych zaburzeniach odporności: Prawidłowy wywiad i badanie fizykalne pozwalają wykluczyć około 80–90% przypadków, ponieważ większość z nich wiąże się z charakterystycznymi, wyraźnymi objawami lub wywiadem wskazującym na powtarzające się i nietypowe infekcje.
• Wtórne zaburzenia odporności: Prawidłowy wywiad i badanie fizykalne mogą wykluczyć nawet 90–95% przypadków, ponieważ wtórne zaburzenia są najczęściej związane z rozpoznawalnymi czynnikami ryzyka (np. przewlekłe choroby, leczenie immunosupresyjne) i objawami klinicznymi.

Jedynie niewielki odsetek pacjentów z zaburzeniami odporności, zwłaszcza tych o subklinicznych lub nietypowych prezentacjach, wymaga dalszej diagnostyki pomimo prawidłowego wywiadu i badania fizykalnego. Widzimy więc ze dzięki szczegółowemu badaniu fizykalnemu i wywiadowi medycznemu,pediatra odgrywa kluczową rolę w rozpoznawaniu niedoborów odporności u dzieci z poziomu swojego gabinetu pediatrycznego , uwzględniając objawy takie jak zaburzenia wzrostu, przewlekłe infekcje czy zmiany skórne itd . Tylko około 10 % dzieci na podstawie zwykłej ale wnikliwej rozmowy i zwykłego ale opartego na wiedzy badania lekarskiego przeprowadzonych przez doświadczonego pediatrę pracującego prywatnie lub w ramach POZ musi być poddanych badaniom laboratoryjnym . Pisze tutaj o podstawowych badaniach którymi dysponuje pediatra w Olsztynie !

Widzimy więc, że dzięki szczegółowemu badaniu fizykalnemu i wywiadowi medycznemu, pediatra pracujący w Olsztynie odgrywa kluczową rolę w rozpoznawaniu niedoborów odporności u dzieci, uwzględniając objawy takie jak zaburzenia wzrostu, przewlekłe infekcje czy zmiany skórne itd. Tylko około 10% dzieci, na podstawie zwykłej, ale wnikliwej rozmowy i zwykłego, ale opartego na wiedzy badania fizykalnego przeprowadzonych przez doświadczonego pediatrę , musi być poddanych badaniom laboratoryjnym. Piszę tutaj o podstawowych badaniach, którymi dysponują pediatrzy w Olsztynie. Czyli żeby kierować do immunologa klinicznego jeszcze daleka droga

Historia 6-miesięcznego Franka: Przewlekła pleśniawka i nawracające zapalenia oskrzeli

Franek, 6-miesięczne niemowlę, został przyprowadzony do mojego gabinetu z powodu szmeru nad sercem. Podczas wywiadu rodzice zgłosili także uporczywą pleśniawkę, która nie ustępowała mimo leczenia przeciwgrzybiczego. Dodatkowo Franek miał za sobą dwa epizody zapalenia oskrzeli w ciągu ostatnich dwóch miesięcy.

Podczas badania fizykalnego zwróciłem uwagę na:

• Białe naloty na języku i podniebieniu, trudne do usunięcia.
• Niewielkie świsty nad polami płucnymi, wskazujące na przewlekły stan zapalny w drogach oddechowych.

Rodzice wspomnieli, że Franek wolniej przybiera na masie ciała w porównaniu z rówieśnikami.

Wywiad i wyniki badania klinicznego dziecka wskazywał na to ze Franek jest w tej niewielkiej grupie dzieci które mogą mieć niedobór odporności Ze względu na charakter objawów skierowałem Franka do Wojewódzkiego Specjalistycznego Szpitala Dziecięcego w Olsztynie na podstawowe badania krwi. Wyniki potwierdziły niedobór odporności z obniżonym poziomem immunoglobulin, co wymagało dalszej opieki w poradni specjalistycznej .

Jakie badania może zlecić pediatra w Olsztynie przed wizytą u immunologa?

Zaburzenia odporności u dzieci wymagają szybkiego działania, dlatego pediatrzy często podejmują pierwsze kroki diagnostyczne jeszcze przed skierowaniem do immunologa. Podstawowe badania, takie jak morfologia krwi z rozmazem, poziom immunoglobulin czy CRP, mogą dostarczyć cennych wskazówek co do charakteru problemu.

W artykule Niedobory odporności u dzieci: Strategia diagnostyczna pediatry w Olsztynie omówię, jakie badania immunologiczne można wykonać w warunkach ambulatoryjnych i jak je interpretować, aby skutecznie przygotować dziecko do wizyty u specjalisty.