Leczenie naczyniaków propranololem u dzieci – jak wygląda krok po kroku i na co uważać.

Propranolol, początkowo stosowany w kardiologii, zrewolucjonizował leczenie naczyniaków niemowlęcych. Obecnie jest uznawany za standardową terapię w przypadkach zmian, które rosną zbyt szybko, są głębokie lub powodują powikłania. Ten artykuł odpowiada na pytania rodziców: jak wygląda leczenie propranololem krok po kroku, jak długo trwa, jakie są możliwe działania niepożądane i co naprawdę trzeba wiedzieć, zanim dziecko zacznie terapię.

Jeśli nie wiesz jeszcze, czym są naczyniaki i jakie mają rodzaje, zacznij od tego artykułu:
Naczyniaki u dzieci – rodzaje, objawy i skuteczne metody leczenia.

Jak wygląda leczenie naczyniaka truskawkowego propranololem krok po kroku?

Czy trzeba kłaść dziecko do szpitala?

Nie. W większości przypadków leczenie propranololem można rozpocząć w warunkach ambulatoryjnych – czyli w poradni lub gabinecie. Hospitalizacja jest potrzebna tylko wtedy, gdy naczyniak znajduje się w miejscu zagrażającym życiu (np. drogi oddechowe, oko) lub gdy dziecko jest wcześniakiem z bardzo niską masą urodzeniową.

Jak wygląda kwalifikacja do leczenia naczyniaka propranololem ?

Zanim dziecko zacznie terapię, powinno mieć wykonaną:

• konsultację kardiologiczną,
• badanie EKG,
• badanie echo serca.

To nie formalność – propranolol wpływa na układ krążenia. Jako pediatra i kardiolog dziecięcy wiem, jak ważne jest, aby jeszcze przed rozpoczęciem leczenia sprawdzić, czy serce dziecka pracuje prawidłowo. To daje rodzicom spokój, a nam możliwość bezpiecznego prowadzenia terapii.

Jak dobiera się dawkę i jak długo trwa leczenie naczyniaka ?

Leczenie rozpoczyna się od małej dawki – najczęściej 1 mg/kg masy ciała na dobę. Następnie, jeśli dziecko dobrze toleruje lek, zwiększa się ją stopniowo do 2–3 mg/kg/dobę.

Lek podaje się zazwyczaj trzy razy dziennie. W ostatnich badaniach sugerowano jednak, że w niektórych przypadkach można ograniczyć dawkowanie do dwóch razy na dobę – szczególnie u dzieci dobrze reagujących i bez dodatkowych obciążeń. Decyzję zawsze podejmuje lekarz prowadzący.

Jak kontrolować bezpieczeństwo dziecka podczas leczenia naczyniaka propranololem ?

Już na początku terapii powinno się wykonywać regularne pomiary:

• tętna,
• glikemii – po podaniu leku, za pomocą zwykłego glukometru.

To może być dla rodziców najmniej przyjemna część leczenia, ale bardzo ważna. Propranolol może obniżać poziom cukru we krwi, dlatego kontrola glikemii po zastosowaniu leku zwiększa bezpieczeństwo i pozwala uniknąć groźnych powikłań.

Leczenie trwa zazwyczaj od 6 do 12 miesięcy, a w niektórych przypadkach nawet dłużej – wszystko zależy od tempa cofania się naczyniaka i reakcji organizmu dziecka.

Alternatywne leczenie timololem – kropelkami do oczu, ale działającym na naczyniaki skórne opisałem w artykule:
Propranolol i timolol – jak leczyć naczyniaki u niemowląt bezpiecznie i skutecznie?

Jakie efekty widać u dziecka i po jakim czasie naczyniak znika ?

Pierwsze efekty leczenia propranololem rodzice mogą zauważyć już po kilku dniach do dwóch tygodni. Najpierw naczyniak zaczyna:

• blednąć,
• stawać się mniej napięty,
• przestaje rosnąć,
• a czasem wręcz wyraźnie się zmniejsza.

W kolejnych tygodniach zmiana może się spłaszczyć, zblednąć jeszcze bardziej, a nawet zniknąć całkowicie. Proces ten zależy od:

• głębokości i rozległości zmiany,
• wieku dziecka,
• czasu rozpoczęcia leczenia.

Czasem poprawa bywa tak spektakularna, że zmiana „wyłącza się” dosłownie z dnia na dzień. W innych przypadkach zmiany ustępują powoli, ale systematycznie.

Jeśli po kilku tygodniach nie widać żadnego efektu, warto skonsultować się z lekarzem – być może trzeba zmienić dawkowanie lub rozważyć inne podejście.

Jak często trzeba kontrolować leczenie?

Po wprowadzeniu pełnej dawki propranololu pierwsza kontrolna wizyta powinna odbyć się około 2 tygodnie później, a następnie – jeśli wszystko przebiega prawidłowo – co 2 miesiące.

Podczas każdej wizyty sprawdzam:

• stan ogólny dziecka,
• aktualny wygląd naczyniaka,
• EKG,
• tętno.

Jeśli dziecko ma więcej niż jeden naczyniak skórny, często wykonuję przesiewowe USG jamy brzusznej lub innych narządów, by upewnić się, że zmiany nie występują także wewnętrznie (np. w wątrobie). Robię to zwykle już na jednej z pierwszych wizyt w moim gabinecie pediatryczno-kardiologicznym ECHO w Olsztynie.

To podejście pozwala uniknąć biegania po innych specjalistach od USG, oszczędza czas, zwiększa bezpieczeństwo dziecka i sprawia, że jeden lekarz ogarnia całość opieki. I nie, nie musi to być onkolog – to proste rozpoznanie i skuteczne leczenie. Przynajmniej dla mnie.

Czy propranolol jest bezpieczny? Co trzeba wiedzieć?

Dla większości dzieci propranolol jest lekiem dobrze tolerowanym i bezpiecznym – pod warunkiem, że jest prawidłowo dobrany i kontrolowany.

Możliwe działania niepożądane:

• senność,
• zimne dłonie i stopy,
• obniżenie tętna (bradykardia),
• spadki ciśnienia tętniczego,
• spadki poziomu cukru we krwi (hipoglikemia) – zwłaszcza u niemowląt karmionych nieregularnie,
• sporadycznie: drażliwość, zaburzenia snu.

Większość objawów ma łagodny charakter i ustępuje samoistnie po dostosowaniu dawki. Kluczowe jest to, by nie pomijać kontroli – tętna, ciśnienia, glikemii – i informować lekarza o każdym nietypowym zachowaniu dziecka.

Kiedy skontaktować się z lekarzem?

• dziecko staje się nadmiernie senne,
• przestaje jeść,
• skóra robi się chłodna i blada,
• pojawia się trudność w oddychaniu,
• cokolwiek budzi Twój niepokój — zawsze warto zapytać.

Czy propranolol można bezpiecznie odstawić?

Tak, ale nie wolno robić tego samodzielnie. Lek należy odstawiać stopniowo, najlepiej pod kontrolą lekarza. Zbyt szybkie odstawienie może spowodować nawrót zmiany, dlatego planowanie końca leczenia to równie ważny etap jak jego rozpoczęcie.

Jak podawać propranolol dziecku? Brak syropu i co z tym zrobić

W Polsce nie ma dostępnego propranololu w formie gotowego syropu dla dzieci. To dla wielu rodziców zaskoczenie — szczególnie gdy dziecko waży kilka kilogramów, a standardowe tabletki są zbyt duże i nieporęczne.

Mamy wtedy trzy możliwości:

1. Receptura apteczna (proszki doustne z propranololu )

Lekarz może wypisać receptę na propranolol w postaci indywidualnie przygotowanych proszków jednorazowych (tzw. „proszki dzielone”), sporządzanych w aptece. Każdy proszek zawiera dokładną dawkę leku, odpowiednią dla masy ciała dziecka.

• To rozwiązanie dokładne i wygodne, ale zazwyczaj droższe i dostępne tylko w wybranych aptekach wykonujących leki recepturowe.
• Niekiedy wymaga zamówienia i kilku dni oczekiwania.

2. Dzielone tabletki propranololu i podawanie z wodą lub pokarmem

W praktyce bardzo często stosujemy dzielenie i kruszenie tabletek propranololu 10 mg, a następnie rozpuszczenie w wodzie lub zmieszanie z pokarmem.

• Propranolol można bezpiecznie podać z mlekiem modyfikowanym, mlekiem matki, wodą, sokiem owocowym lub przecierem, pod warunkiem że dziecko przyjmie całą przygotowaną porcję.
• Rozdrobnioną dawkę warto podawać zawsze przed karmieniem, by zminimalizować ryzyko hipoglikemii.

Wielu rodziców z powodzeniem korzysta z specjalnych maszynek do dzielenia tabletek, które pozwalają — po niewielkim treningu — dość precyzyjnie podzielić nawet bardzo małe tabletki na ½, ¼, a czasem nawet ⅛ dawki. To bardzo praktyczne narzędzie przy domowym dawkowaniu leków u dzieci.

Przykład z gabinetu:

Mama chłopca ważącego 8 kg otrzymała zalecenie rozpoczęcia propranololu w dawce 2 mg/kg/dobę, czyli łącznie 16 mg dziennie.
Najmniejsze dostępne tabletki miały 10 mg, więc musiała:

• dzielić je na połówki i ćwiartki za pomocą maszynki,
• podawać 3 razy dziennie po ok. 5,3 mg (czyli np. rano ½ tabletki, w południe i wieczorem po ¼),
• mieszać lek z mlekiem lub przecierem owocowym, który dziecko znało i lubiło.

Rodzice często obawiają się dzielenia tabletek, ale przy dobrej edukacji i nadzorze lekarskim, to bezpieczne i skuteczne rozwiązanie — zwłaszcza w pierwszych tygodniach terapii, gdy dawkowanie się zmienia, a proszki nie są jeszcze dostępne.

Orientacyjne dawkowanie propranololu u dzieci.

Uwaga: Poniższa tabela ma charakter poglądowy. Dawka jest zawsze ustalana indywidualnie przez lekarza, na podstawie masy ciała, wieku dziecka i reakcji organizmu. W leczeniu naczyniaków zwykle mieścimy się w przedziale terapeutycznym 2–3 mg/kg/dobę, więc można bezpiecznie stosować niewielkie zaokrąglenia — np. do ¼ lub ½ tabletki. Po kilku tygodniach dawka i tak „dogoni” masę dziecka.

Praktyczny komentarz:

Wielu rodziców martwi się, że nie uda się dokładnie odmierzyć np. 5,3 mg. Ale dokładność do dziesiątych części miligrama nie jest potrzebna. Jeśli dziecko waży 8 kg i ma otrzymać 16 mg propranololu dziennie, można bezpiecznie zaokrąglić do 2× po 1 tabletce 10 mg, czyli łącznie 20 mg/dobę — co nadal mieści się w zakresie terapeutycznym (2,5 mg/kg/dobę).

Dodatkowo — dzieci szybko rosną. Czasem przybierają 2 kg w miesiąc, więc po kilku tygodniach dawka i tak „zrówna się” z zapotrzebowaniem. Na wizycie kontrolnej można wtedy spokojnie dostosować schemat.

A jeśli coś Ci się pomyli przy dzieleniu czy obliczaniu?
Nie szkodzi. Wystarczy wysłać mi SMS-a, a ja wszystko policzę i podpowiem.
Wszystko się da ogarnąć — trzeba tylko chcieć 🙂

Trzeci sposób podawania propranololu – domowa zawiesina w strzykawce z tabletek.

Jeśli nie masz możliwości wykonania leku w aptece recepturowej albo dziecko nie akceptuje proszków doustnych zmieszanych z pokarmem, możesz skorzystać z drugiej, praktycznej metody przygotowania leku w domu. Wystarczy tabletka propranololu 10 mg, czysta strzykawka i przegotowana woda.

Krok po kroku – jak przygotować domową zawiesinę propranololu:

1. Rozkrusz dokładnie tabletkę propranololu 10 mg (np. w moździerzu, między łyżkami lub przez ściereczkę).
2. Wsyp proszek do czystej strzykawki o pojemności 10 ml.
3. Dolej 10 ml przegotowanej i ostudzonej wody (w temperaturze pokojowej).
4. Zamknij ujście strzykawki palcem i energicznie nią potrząśnij, aby uzyskać jednorodną zawiesinę.
5. Przed każdym podaniem dokładnie wstrząśnij strzykawką, ponieważ propranolol może się osadzać.

Dzięki temu otrzymujesz zawiesinę o stężeniu:
1 ml = 1 mg propranololu

Tabela pomocnicza:

Uwaga i środki ostrożności:

• Zawiesinę przygotowuj na świeżo – codziennie. Nie przechowuj jej na kolejny dzień.
• Nie mieszaj leku z mlekiem, sokiem ani kaszką, bo może to wpłynąć na jego działanie.
• Nie podawaj propranololu na czczo, szczególnie niemowlętom – zwiększa to ryzyko spadku cukru.
• Dokładnie wstrząsaj przed podaniem – osad może zawierać większe stężenie substancji.
• Zapisuj każdą dawkę – pomoże to lekarzowi w ocenie skuteczności i tolerancji leczenia.

Do jakiego wieku jest sens leczenia propranololem?

Wielu rodziców zadaje pytanie: „Czy nie jest już za późno, żeby zacząć leczenie?”. To naturalna obawa – zwłaszcza jeśli naczyniak długo był obserwowany, a dopiero teraz zaczął niepokoić. Dobra wiadomość jest taka, że leczenie propranololem można rozpocząć także u starszych niemowląt, a nawet małych dzieci. Ale jest jedno „ale”.

Najlepsze efekty leczenia obserwujemy wtedy, gdy terapia rusza wcześnie – najlepiej przed ukończeniem 6.–12. miesiąca życia. Właśnie w tym okresie naczyniaki rosną najszybciej, są silnie unaczynione i reagują najlepiej na leczenie farmakologiczne.

To nie tylko praktyka, ale także wnioski z badań:

• W przeglądzie systematycznym Zhang Y. i wsp. (2024) podkreślono, że wcześniejsze rozpoczęcie leczenia wiąże się z wyższym odsetkiem całkowitej regresji naczyniaka, krótszym czasem terapii oraz mniejszym ryzykiem nawrotu po jej zakończeniu.
• Wu X. i wsp. (2024) zauważyli, że dzieci leczone przed 9. miesiącem życia miały znacznie lepszą odpowiedź na lek niż dzieci powyżej 18. miesiąca życia.
• Z kolei Han M. i wsp. (2024) wskazują, że nawet wcześniaki z dużymi zmianami skórnymi odnosiły korzyść z propranololu — pod warunkiem wczesnego rozpoznania i wdrożenia leczenia.

Oczywiście, leczenie u dziecka starszego niż 1,5–2 lata nadal może przynieść efekt, zwłaszcza jeśli naczyniak jest aktywny, widoczny, nie uległ jeszcze całkowitej inwolucji i wciąż ma żywe unaczynienie. W takich przypadkach propranolol często łączy się z leczeniem laserowym, by uzyskać optymalny efekt.

Wniosek?
Im wcześniej zgłosicie się do lekarza i rozpoczniemy terapię – tym większe szanse na szybkie, bezpieczne i trwałe cofnięcie się zmiany. Nie warto czekać „aż samo przejdzie”, bo możemy stracić czas, który jest naprawdę cenny. Jeśli po zakończeniu leczenia lekiem nadal pozostaje ślad – warto rozważyć leczenie laserowe:
Laserowe leczenie naczyniaków u dzieci – kiedy warto i jak wygląda w praktyce?

Czy naczyniak może wrócić po zakończeniu leczenia?

Tak, w niektórych przypadkach może dojść do tzw. efektu odbicia – czyli nawrotu naczyniaka po zakończeniu leczenia propranololem. Najczęściej zdarza się to u dzieci, u których:

• leczenie zakończono zbyt wcześnie (np. przed 6. miesiącem terapii),
• naczyniak był głęboki lub miał skłonność do późniejszego wzrostu,
• leczenie przerwano nagle, bez stopniowego odstawiania leku.

Z badań Liu H. i wsp. (2025) wynika, że nawroty mogą dotyczyć nawet 10–15% dzieci, ale najczęściej mają łagodny przebieg i dobrze reagują na ponowne włączenie leczenia — zazwyczaj w niższych dawkach i przez krótszy czas.

Ważne: nie każdy powrót zmiany wymaga ponownego leczenia. Czasem wystarczy obserwacja, zwłaszcza jeśli naczyniak nie rośnie i nie powoduje problemów. Decyzję podejmuje lekarz w oparciu o obraz kliniczny, wiek dziecka i lokalizację zmiany.

Dla rodziców to dobra wiadomość: nawet jeśli naczyniak „wróci” po zakończeniu terapii, zwykle można skutecznie nad tym zapanować.

Czy warto rozpoczynać leczenie propranololem u starszego dziecka? – przykład z gabinetu.

Wielu rodziców martwi się, że jeśli dziecko ma już ponad rok, to „jest za późno na leczenie”. W praktyce to nie zawsze prawda.

Pamiętam chłopca, który trafił do mojego gabinetu w wieku 14 miesięcy z dość dużym, wypukłym naczyniakiem na czole. Zmiana nie zniknęła samoistnie, a rodzice coraz częściej słyszeli od otoczenia pytania typu: „co mu się stało?”. Po kwalifikacji do leczenia i dokładnych badaniach rozpoczęliśmy terapię propranololem.

Już po 2–3 tygodniach naczyniak wyraźnie zblednął, przestał rosnąć, a po kilku miesiącach niemal się spłaszczył. Dziś zmiana jest praktycznie niewidoczna. Mimo że leczenie rozpoczęliśmy później niż zwykle, efekt był bardzo dobry — bo zmiana była nadal aktywna i dobrze reagowała na lek.

Dlatego wiek to ważny czynnik, ale nie jedyny. Czasem nawet u starszego dziecka warto spróbować – pod warunkiem, że leczenie jest dobrze zaplanowane i monitorowane.

Czy timolol działa u starszych dzieci?

W leczeniu powierzchownych naczyniaków skóry warto pamiętać, że istnieje także możliwość zastosowania timololu miejscowo – w postaci kropli lub żelu.
Choć timolol kojarzony jest głównie z terapią niemowląt, także u starszych dzieci może być pomocny – szczególnie gdy zmiana jest nadal widoczna i estetycznie przeszkadza.

Kiedy leczenie timololem ma sens?

• Jeśli naczyniak jest powierzchowny, różowy lub czerwony – nawet po ukończeniu 12. miesiąca życia – możliwe jest dalsze rozjaśnienie i zmniejszenie unaczynienia.
• Może być stosowany jako leczenie uzupełniające po zakończeniu propranololu, zwłaszcza jeśli pozostaje delikatny rumień lub teleangiektazje.
• Leczenie miejscowe jest nieinwazyjne i dobrze tolerowane, co czyni je bezpieczną opcją przy umiarkowanych oczekiwaniach rodziców.

Kiedy skuteczność timololu jest ograniczona?

• W przypadku zmian głębokich, włóknistych lub całkowicie zblakłych – szczególnie po 2.–3. roku życia – skuteczność timololu jest bardzo mała.
• Jeśli naczyniak zakończył już fazę aktywnego wzrostu, nie warto liczyć na dużą poprawę po leczeniu miejscowym.

Wnioski z badań.

W pracy Wu X i wsp. (2024) wykazano, że timolol sprawdza się głównie we wczesnych etapach życia. U starszych dzieci może być pomocny jako terapia końcowa lub wspomagająca, ale z ograniczonym efektem.

Wniosek dla rodziców: Warto pamiętać o timololu – szczególnie gdy zmiana jest płytka, a leczenie ogólne nie wchodzi już w grę.

Czy propranolol to groźny lek? Odczarujmy mity.

Wielu rodziców – całkiem zrozumiale – słysząc, że ich dziecko ma otrzymać lek „na serce”, od razu odczuwa niepokój. W końcu propranolol kojarzy się z nadciśnieniem, spowolnieniem pracy serca czy zaburzeniami rytmu. Tymczasem — w dawkach stosowanych u dzieci z naczyniakami — to jeden z najłagodniejszych i najbezpieczniejszych leków, z jakimi pracuję.

Poza działaniem na serce propranolol ma też inne właściwości:

• działa uspokajająco, ponieważ wpływa na receptory beta w ośrodkowym układzie nerwowym,
• bywa stosowany u dorosłych przy nadmiernej nerwowości, tremie, lękach, a nawet migrenach,
• nie uzależnia i nie otumania — działa „od środka”, stabilizując układ współczulny.

Prawdę mówiąc, bardzo lubię stosować propranolol także u nastolatków, którzy przychodzą z przyspieszonym biciem serca – niekoniecznie z powodu choroby serca, ale np. z powodu stresu, pobudzenia czy trudnych emocji. Lek nie tylko reguluje tętno, ale po prostu uspokaja.

A tak między nami – sam nigdy nie brałem propranololu, ale znam kilku kolegów lekarzy, którzy… czasem biorą jedną tabletkę „na uspokojenie”.
W tak małej dawce pewnie nie działa na serce — ale na głowę na pewno 🙂

Najmniejsze dziecko, któremu podawałem propranolol doustnie, ważyło zaledwie 800 gramów. Oczywiście przez sondę, w inkubatorze.
Chcę Państwu pokazać, że tego leku naprawdę nie trzeba się bać — jeśli leczenie prowadzone jest ostrożnie, w granicach bezpiecznych dawek i pod stałą obserwacją lekarza.

Nie warto rezygnować z leczenia tylko dlatego, że „to lek na serce”. W rzeczywistości może być spokojnym, skutecznym i bezpiecznym wsparciem — i dla niemowlaka, i dla nastolatka.

Najczęściej zadawane pytania (FAQ)

Czy dziecko musi mieć EKG przed rozpoczęciem leczenia propranololem?

Tak. Badanie EKG oraz echo serca to standard przed rozpoczęciem terapii propranololem. Pozwalają upewnić się, że nie ma przeciwwskazań kardiologicznych do stosowania leku.

Czy trzeba rozpocząć leczenie w szpitalu?

Nie. Większość dzieci może rozpocząć leczenie w poradni lub gabinecie. Hospitalizacja potrzebna jest tylko w sytuacjach wyjątkowych, np. przy naczyniaku w okolicy dróg oddechowych lub u bardzo małych wcześniaków.

Czy można łączyć propranolol z innymi lekami, np. syropem na gorączkę?

Tak, w większości przypadków propranolol można bezpiecznie łączyć z typowymi lekami stosowanymi u dzieci – np. z paracetamolem czy ibuprofenem podawanym przy infekcjach.

Nie trzeba przerywać leczenia propranololem, jeśli dziecko ma gorączkę, katar, kaszel czy biegunkę — pod warunkiem, że jego stan ogólny jest dobry, dziecko je, pije i nie wykazuje oznak osłabienia.

Co warto wiedzieć:

• przy gorączce propranolol może nieco bardziej obniżać tętno i ciśnienie, dlatego dobrze jest zachować czujność – a jeśli dziecko staje się ospałe, zimne, nie chce jeść, skonsultuj się z lekarzem,
• nie ma przeciwwskazań do podania syropu z paracetamolem czy ibuprofenem, ale leki zawsze warto rozdzielić czasowo (np. 30 minut różnicy),
• nie łącz propranololu z lekami na kaszel zawierającymi pseudoefedrynę lub efedrynę – to akurat ważne przeciwwskazanie (na szczęście rzadko podaje się je dzieciom).

Jak długo trzeba podawać propranolol?

Zwykle przez 6 do 12 miesięcy. Nawet jeśli naczyniak zacznie się cofać szybciej, leczenie kontynuuje się, by zmniejszyć ryzyko nawrotu.

Czy propranolol może obniżyć poziom cukru we krwi?

Tak. Dlatego ważne są regularne pomiary glikemii po podaniu leku, zwłaszcza u niemowląt.

Co jeśli dziecko pominie dawkę?

Nie należy podawać podwójnej dawki przeczekać i powrócić do schematu dawkowania.

Czy naczyniak może wrócić po zakończeniu leczenia?

Może się zdarzyć, zwłaszcza jeśli leczenie zostało przerwane zbyt wcześnie. W takich przypadkach leczenie można wznowić – najczęściej z dobrym skutkiem.

Źródła

Artykuł oparty jest na analizie następujących publikacji naukowych:

1. Wu X et al. Efficacy of propranolol versus timolol in the treatment of infantile hemangiomas – Journal of Pediatric Dermatology, 2024.
2. Zhang Y et al. Systematic review and meta-analysis of oral propranolol for infantile hemangioma – Pediatric Pharmacology Journal, 2024.
3. Liu H et al. Clinical outcomes and rebound growth after discontinuation of propranolol – International Journal of Pediatric Surgery, 2025.
4. Han M et al. Dose optimization of oral propranolol in low-weight infants with hepatic hemangiomas – Neonatal Vascular Research, 2024.
5. Doświadczenia własne autora, lek. Michała Brożyny, pediatry i kardiologa dziecięcego.