Od 2026 nowe obowiązkowe szczepienia: HPV i meningokoki

To na razie projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia. Zakłada rozszerzenie listy szczepień obowiązkowych: HPV dla dzieci 9–15 lat oraz meningokoki B i ACWY dla wybranych grup ryzyka. To ważna zmiana dla rodziców, bo ujednolica dostęp i porządkuje zasady ochrony przed poważnymi chorobami zakaźnymi. W tym artykule prosto wyjaśniam, od kiedy będzie obowiązywał nowy kalendarz i kogo obejmie obowiązek: większość zmian od 1 stycznia 2026 r., a sam obowiązek HPV i meningokoków od 1 stycznia 2027 r. [1]. Bez wchodzenia w techniczne schematy — konkretne odpowiedzi „co, kiedy i dla kogo”.

W skrócie: Czy to już obowiązuje?
Nie. To projekt nowelizacji rozporządzenia MZ w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych. Rozporządzenie wejdzie w życie 1 stycznia 2026 r., a obowiązek HPV (9–15 lat) oraz meningokoki B/ACWY w grupach ryzyka – od 1 stycznia 2027 r. [1]

Co dokładnie ogłoszono odnośnie szczepień HPV i meningokoków

Na poziomie prawa przewidziano rozszerzenie katalogu szczepień obowiązkowych o zakażenia HPV – obowiązek ma objąć dzieci od ukończenia 9. do ukończenia 15. roku życia (pierwszy rocznik: 2018). [1
W przypadku meningokoków projekt nie wprowadza powszechnego obowiązku dla wszystkich dzieci, ale obejmuje nim osoby do 19. roku życia z określonych grup ryzyka (analogicznie do pneumokoków) oraz noworodki urodzone przez matki zakażone HIV. [1]
Większość zmian w rozporządzeniu startuje 1 stycznia 2026 r., natomiast obowiązek dotyczący HPV i meningokoków – 1 stycznia 2027 r., co ma dać czas na przygotowanie systemu i kampanię informacyjną. [1]

Co to znaczy dla rodziców i lekarzy

Dla rodziców dzieci 9–15 lat oznacza to, że od 2027 r. szczepienie przeciw HPV stanie się obowiązkowe – warto już teraz sprawdzić, czy dziecko było szczepione w programie powszechnym i czy potrzebne będą dawki uzupełniające. [1]
W przypadku meningokoków obowiązek będzie dotyczył tylko dzieci i młodzieży z grup ryzyka (np. określone stany zdrowia, ekspozycje) oraz noworodków matek z HIV – lekarz POZ lub konsultant wskaże, czy dziecko spełnia kryteria. [1]
Praktycznie: poradnie dostaną czas na organizację szczepionek, ustalenie terminów i rejestrację, a rodzice – jasne wskazówki, kiedy zgłosić się na szczepienie i jakie dokumenty zabrać. [1]

Jak było, a jak będzie ze szczepieniami na HPV i meningokoki u dzieci

Jakie dzieci będą objęte obowiązkowymi szczepieniami przeciw meningokokom

• Noworodki urodzone przez matki zakażone HIV.
• Dzieci i młodzież do 19 r.ż. z grup ryzyka – kwalifikację potwierdza lekarz POZ lub specjalista na podstawie wytycznych (m.in. poważne zaburzenia odporności, brak lub upośledzenie funkcji śledziony, leczenie wpływające na układ dopełniacza, inne wskazania medyczne).
• Osoby wskazane z przyczyn epidemiologicznych, gdy tak zalecą instytucje publiczne (np. w związku z ogniskiem zachorowań).

Uwaga: powyższe ma charakter praktycznego skrótu; szczegółowe kryteria grup ryzyka i schematy dawkowania określą ostateczne akty wykonawcze oraz wytyczne krajowe. Lekarz potwierdzi kwalifikację dziecka i dobierze odpowiedni preparat i schemat.

Co dalej ze szczepieniami HPV i na meningokoki

To na razie etap legislacyjny – projekt po konsultacjach może zostać doprecyzowany (np. w zakresie harmonogramu lub grup ryzyka), choć główne założenia są szeroko komunikowane. [1]
Do 1 stycznia 2027 r. rodzice mogą nadal korzystać z bezpłatnych szczepień HPV w programie powszechnym i ze szczepień zalecanych przeciw meningokokom – lekarz pomoże dobrać preparat i schemat.

FAQ — pytania rodziców o obowiązkowe szczepienia HPV i meningokoki

Od kiedy realnie mam zaszczepić dziecko przeciw HPV?

Obowiązek zaczyna się 1 stycznia 2027 r. dla dzieci 9–15 lat (pierwszy rocznik: 2018). Jeśli dziecko zostanie zaszczepione wcześniej w programie powszechnym, dawki będą zaliczone i nie trzeba powtarzać. Lekarz sprawdzi w karcie szczepień, czy schemat jest kompletny. [1]

Czy meningokoki będą obowiązkowe dla wszystkich dzieci?

Nie. Projekt przewiduje obowiązek szczepień przeciw grupom B i ACWY dla osób do 19. roku życia z określonych grup ryzyka oraz dla noworodków matek zakażonych HIV. Dzieci zdrowe, bez czynników ryzyka, pozostają w ścieżce szczepień zalecanych. [1]

Co jeśli moje dziecko ma 8 lat w 2026 r.?

Od 2027 r. wejdzie do przedziału 9–15 lat, więc obejmie je obowiązek szczepienia HPV. Warto już w 2026 r. zaplanować termin u lekarza rodzinnego, żeby uniknąć kolejek i zapytać o ewentualne przeciwwskazania. [1]

Jakie będą koszty po zmianach?

Obowiązkowe szczepienia finansuje państwo. Dla rodziców oznacza to brak opłat za szczepienia objęte obowiązkiem, a system ochrony zdrowia powinien zapewnić dostępność preparatów i terminów. [1]

Czy dzieci już zaszczepione HPV będą musiały powtarzać dawki?

Nie, uznaje się dawki podane wcześniej zgodnie z programem powszechnym. Lekarz oceni, czy schemat jest pełny i czy konieczne są dawki uzupełniające (np. przy późnym rozpoczęciu).

Które dzieci mogą być w „grupie ryzyka” dla meningokoków?

To określają kryteria medyczne (np. niektóre niedobory odporności, stany po splenektomii, określone ekspozycje) i wskazania epidemiologiczne. Decyzję o kwalifikacji do obowiązku podejmuje lekarz na podstawie wytycznych i dokumentacji.

Czy coś zmienia się w schematach dawek?

Projekt reguluje przede wszystkim, kto podlega obowiązkowi i od kiedy. Szczegółowe schematy (liczba dawek, odstępy) wynikają z Charakterystyk Produktów Leczniczych i zaleceń krajowych – lekarz dobierze je do wieku i historii szczepień. [1]

Co zrobić teraz, przed 2027 r.?

Jeśli dziecko jest w wieku kwalifikującym się do bezpłatnego szczepienia HPV, warto podać dawki już teraz w POZ. W przypadku meningokoków porozmawiaj z lekarzem o szczepieniach zalecanych (B/ACWY), szczególnie gdy dziecko ma czynniki ryzyka.

Bibliografia

[1] Projekt rozporządzenia Ministra Zdrowia zmieniającego rozporządzenie w sprawie obowiązkowych szczepień ochronnych (nr 12403354).
Rządowe Centrum Legislacji, Warszawa, 2025.
Dostęp online:https://legislacja.rcl.gov.pl/projekt/12403354

Nota o autorze

Lek. Michał Brożyna — pediatra i kardiolog dziecięcy. Prowadzi gabinet „Echo” w Olsztynie, gdzie pomaga rodzicom podejmować decyzje oparte na wiarygodnych źródłach.