Przyczyny przewlekłego kaszlu u dzieci — astma, ciało obce, refluks, diagnostyka i postępowanie

Przewlekły kaszel u dziecka może być nie tylko zwykłym objawem przeziębienia — czasem jest to sygnał, który wymaga uważnej obserwacji i wsparcia specjalistów. Często spotykam rodziców, którzy nie wiedzą, kiedy kaszel jest powodem do niepokoju, a kiedy można go traktować łagodniej. Przewlekły kaszel, trwający ponad cztery tygodnie[1], zwłaszcza gdy towarzyszą mu duszności, świsty lub epizody zakrztuszenia, nie powinien być bagatelizowany. Nierzadko jest on wyrazem astmy, aspiracji ciała obcego lub refluksu żołądkowo-przełykowego[2–3,6], które trzeba rozpoznać jak najszybciej, by zapewnić dziecku ulgę i bezpieczeństwo. Przyjrzymy się, jak rozróżnić te przyczyny i kiedy zgłosić się do lekarza.

Definicje kluczowych pojęć w diagnostyce przewlekłego kaszlu u dzieci

Ta sekcja porządkuje najważniejsze pojęcia i ułatwia zrozumienie dalszej części artykułu. Jasna terminologia pomoże Państwu lepiej ocenić objawy towarzyszące przewlekłemu kaszlowi u dzieci.

Jeżeli chcecie się Państwo dowiedzieć czegoś więcej o Zapaleniu płuc u dzieci zapraszam do zapoznania się z artykułem Zapalenie płuc u dzieci — rozpoznanie, decyzje diagnostyczne i ścieżka leczenia

Przewlekły kaszel u dzieci — definicja i kryteria rozpoznania

Przewlekły kaszel definiuje się jako kaszel trwający dłużej niż cztery tygodnie, który nie ustępuje pomimo standardowego leczenia[1,5]. Objaw ten bywa wyrazem różnorodnych schorzeń, a nieprecyzyjne rozpoznanie może prowadzić do niepotrzebnego przedłużania dyskomfortu dziecka. Badania wskazują, że systematyczna obserwacja i właściwa diagnostyka, obejmująca wywiad i badania funkcji płuc, są niezbędne, aby skutecznie rozróżnić przyczyny przewlekłego kaszlu[1].

Ciało obce w drogach oddechowych — czym jest i jakie niesie zagrożenia?

Ciało obce to wszelkie naturalne lub sztuczne przedmioty, które dostają się do dróg oddechowych i mogą powodować obturację oraz przewlekłe objawy, takie jak kaszel, świsty czy utrzymujące się infekcje[2]. Definicja kliniczna podkreśla, że nawet drobne fragmenty pokarmów czy małe przedmioty mogą powodować poważne komplikacje, jeśli nie zostaną szybko zidentyfikowane i usunięte[2].

Astma u dzieci — podstawowa definicja i charakterystyka

Astma jest przewlekłą chorobą zapalną dolnych dróg oddechowych, w której występuje nadreaktywność oskrzeli — drogi oddechowe zbyt łatwo się kurczą i zwężają pod wpływem bodźców (zimne powietrze, wysiłek, infekcja, alergeny), wywołując przewlekły kaszel, świsty i duszność. Diagnostyka opiera się na ocenie objawów klinicznych i wynikach badań czynnościowych płuc[3]. Wczesne rozpoznanie i właściwe leczenie znacząco poprawiają komfort życia dziecka.

Objawy alarmowe przewlekłego kaszlu u dzieci

Objawy alarmowe to sygnały, że przewlekły kaszel u dziecka wymaga pilnej oceny. Rodzice najczęściej pytają, kiedy „zwykły kaszel” staje się wskazaniem do szybkiej diagnostyki lub konsultacji specjalistycznej.

Kiedy przy przewlekłym kaszlu u dziecka natychmiast do lekarza

• nagła zmiana charakteru kaszlu (silny, napadowy, bez wyraźnej przyczyny),
• duszność, świsty lub retrakcje ścian klatki piersiowej,
• chrypka, utrata głosu, wyraźna męczliwość,
• pogorszenie stanu ogólnego, trudności z jedzeniem/piciem.

Tych objawów nie wolno bagatelizować — zwłaszcza jeśli współistnieje gorączka lub nagłe osłabienie. Kaszel trwający >4 tygodni i nieustępujący mimo typowego leczenia infekcji wymaga poszerzonej diagnostyki[1].
W takiej sytuacji warto rozważyć: USG płuc, pilną konsultację pulmonologiczną oraz ukierunkowaną ocenę pod kątem przewlekłej infekcji lub aspiracji ciała obcego (czasem z koniecznością skierowania do szpitala).
Uwaga: prawidłowe RTG/USG nie wyklucza aspiracji; przy wysokim podejrzeniu rozstrzyga bronchoskopia[2,7].

Jeśli chcesz odróżnić niepokojące objawy od typowych cech infekcji, zobacz też: Objawy zapalenia płuc u dzieci — różnice z zapaleniem oskrzeli.

Co nie jest przewlekłym kaszlem?

W swojej praktyce często spotykam się z sytuacjami, gdy rodzice zgłaszają długotrwały kaszel, który po dokładniejszym wywiadzie okazuje się być kaszlem przerywanym, wynikającym z nakładających się infekcji.
Gdy wyjaśniam to rodzicom, widzą oni, że dziecko nie ma stale utrzymującego się przewlekłego kaszlu, lecz raczej epizody „falowania” objawów.

Taka świadomość ułatwia im funkcjonowanie i zmniejsza niepokój. Często rodzice przyznają, że gdy spojrzą na dziecko bez myśli o kaszlu, widzą, że maluch czuje się ogólnie dobrze.
To nie jest przewlekły kaszel w ścisłym znaczeniu, a raczej seria nakładających się infekcji górnych dróg oddechowych, typowa zwłaszcza u dzieci w wieku przedszkolnym.
W takich przypadkach często można odstawić niepotrzebne leki i skupić się na obserwacji, bo dziecko między epizodami funkcjonuje normalnie.

Czym jest przewlekły kaszel według definicji?

Jeżeli mówimy o przewlekłym kaszlu, to z definicji jest to kaszel, który utrzymuje się powyżej czterech tygodni.
W praktyce, zwłaszcza w ostatnich latach, widzimy, że po zapaleniu płuc, zapaleniu oskrzeli, a szczególnie po zakażeniach takich jak mykoplazmatyczne zapalenie płuc czy infekcje RSV, kaszel może utrzymywać się znacznie dłużej niż te cztery tygodnie.

Taki przewlekły kaszel jest jednak kaszlem poinfekcyjnym, który ma tendencję do stopniowego ustępowania.
Trzeba umieć to rozróżnić: jeśli po epizodzie intensywnego kaszlu dziecko zdrowieje, przestaje gorączkować, czuje się lepiej, a kaszel mimo to nadal utrzymuje się powyżej czterech–sześciu tygodni, to mamy do czynienia z kaszlem poinfekcyjnym.
Spełnia on formalne kryterium kaszlu przewlekłego, ale nie oznacza choroby przewlekłej.
To ważne, by rodzice wiedzieli, że taki kaszel stopniowo ustępuje i nie wymaga intensywnego leczenia, a raczej cierpliwej obserwacji.

Jak rozpoznać, czy kaszel u dziecka wymaga diagnostyki — prosty domowy test dla rodziców

Zanim zaczniesz szukać pomocy lekarskiej, zrób prosty test:
„Odejmij” w myślach sam kaszel.
Jeśli po jego odjęciu dziecko je, bawi się, śpi i ma energię jak zwykle, to najczęściej mamy do czynienia z nakładającymi się infekcjami lub kaszlem poinfekcyjnym, a nie z prawdziwym przewlekłym kaszlem.
W takiej sytuacji zwykle wystarczy obserwacja i cierpliwość, zamiast natychmiastowego włączania kolejnych leków.

Ciało obce jako przyczyna przewlekłego kaszlu u dzieci

Nagła zmiana kaszlu, świsty i epizody zakrztuszenia mogą świadczyć o aspiracji ciała obcego. Aspiracja oznacza, że drobny kawałek jedzenia lub mały przedmiot „zamiast do przełyku trafia do rurek oddechowych”.
Taki „intruz” potrafi zablokować światło oskrzela albo działać jak zawór jednokierunkowy: powietrze łatwiej wchodzi do płuca niż z niego wychodzi.

Skutek: uwięzione powietrze, narastające świsty, przewlekły kaszel, a z czasem miejscowy stan zapalny, niedodma lub nawracające infekcje tej samej okolicy.
Dlatego typowe leki przeciwkaszlowe nie pomagają — problemem jest mechaniczna przeszkoda.

Niekiedy kaszel zaczyna się gwałtownie po kontakcie z jedzeniem lub zabawką, a poprawy nie ma mimo leczenia. Nawet prawidłowe RTG (a także USG) nie wyklucza obecności ciała obcego; kluczowa jest wnikliwa obserwacja i dokładny wywiad z rodzicami, a przy silnym podejrzeniu — bronchoskopia, która jednocześnie potwierdza rozpoznanie i pozwala usunąć przeszkodę[2,7].

Rodzic na forum parentingowym napisał:

„Wystarczyła chwila — gryz jabłka, nagły kaszel, potem świsty. Byliśmy przerażeni, lekarz od razu skierował na bronchoskopię.”

Takie historie pokazują, jak ważna jest szybka reakcja.
W gabinecie, jeśli dziecko po epizodzie zakrztuszenia nie wraca do normy, a przewlekły kaszel u dziecka się utrzymuje, trzeba pilnie skonsultować się z laryngologiem lub pulmonologiem; bywa, że konieczna jest bronchoskopia.

Jeśli w tym samym miejscu płuca nawracają zapalenia lub utrzymuje się niedodma, zobacz też: Powikłania zapalenia płuc u dzieci — kiedy podejrzewać wysięk, ropniaka i inne następstwa.

UWAGA — objawy, które mogą świadczyć o zadławieniu lub aspiracji ciała obcego

Jeśli kaszel zaczął się nagle, zwłaszcza podczas jedzenia lub zabawy, a dziecko:

• ma świsty, chrypkę lub zmieniony głos,
• kaszle bez przerwy mimo leczenia,
• ma nawracające zapalenia płuc w tym samym miejscu,
• albo szybko się męczy przy oddychaniu —

konieczna jest pilna ocena lekarska.
Nawet prawidłowy wynik RTG lub USG płuc nie wyklucza obecności ciała obcego – w takich przypadkach potrzebna jest bronchoskopia, która potwierdza rozpoznanie i umożliwia usunięcie przeszkody.

Przewlekły kaszel w astmie u dzieci — objawy różnicujące

Astma u dzieci — objawy różnicujące to temat, który często rodzi pytania o istotne sygnały choroby.
Według aktualnych rekomendacji, przewlekły kaszel z napadami duszności, świstami czy nocnym pogorszeniem powinien skłonić do diagnostyki w kierunku astmy; rozpoznanie opiera się na obrazie klinicznym i badaniach czynnościowych płuc[3–4].

Mimo że wielu rodziców obserwuje u swoich dzieci kaszel po infekcjach, to kaszel astmatyczny zwykle nie ustępuje nawet po zastosowaniu typowego leczenia.
Często powtarzam opiekunom:

„Jeśli kaszel nie reaguje na standardowe leki, trzeba rozważyć astmę i wykonać spirometrię.”

Sygnały kliniczne sugerujące przewlekły kaszel w astmie

• Kaszel suchy, nasilający się w nocy lub nad ranem (często nawraca po infekcjach).
• Świsty lub duszność wysiłkowa; pogorszenie na zimnym powietrzu.
• Wywiad rodzinny astmy/atopii; częsty współistniejący alergiczny nieżyt nosa.
• Nasilenie po czynnikach drażniących (dym, smog, intensywne zapachy) lub po kontakcie z alergenami[3–4].
• Słaba odpowiedź na „typowe leki na infekcję” mimo >4 tygodni trwania przewlekłego kaszlu u dziecka.

Co dalej — diagnostyka przewlekłego kaszlu u dziecka pod kątem astmy

• Spirometria z oceną odwracalności obturacji (jeśli wiek i współpraca na to pozwalają) ± FeNO u starszych dzieci[3–4].
• Gdy wynik jest niejednoznaczny lub dziecko jest za małe — krótka próba leczenia i ocena efektu po kilku tygodniach (kontrola objawów nocnych, ograniczenia wysiłkowe).
• Brak poprawy powinien skłonić do ponownej analizy możliwych przyczyn — np. obecności ciała obcego w drogach oddechowych, refluksu żołądkowo-przełykowego lub przewlekłego zapalenia oskrzeli — i rozważenia konsultacji pulmonologicznej.

Jak odróżnić uporczywy kaszel infekcyjny?
Zobacz: Mykoplazmatyczne zapalenie płuc u dzieci — objawy, testy i kiedy leczyć.

Przewlekły kaszel u dzieci towarzyszący refluksowi żołądkowo-przełykowemu (GERD) — kiedy podejrzewać?

Powtarzający się, utrzymujący się tygodniami kaszel bez cech ostrej infekcji, nasilający się po posiłkach lub w nocy, może sugerować GERD[6].
Badania podkreślają, że refluks bywa częstą (i łatwo przeoczaną) przyczyną przewlekłego kaszlu u dzieci — zwłaszcza gdy nie ma gorączki ani nieprawidłowych wyników badań laboratoryjnych[6].
Rodzice często mówią:

„Kaszel pojawia się po położeniu się spać, a poza tym dziecko nie choruje.”

Sygnały, że przewlekły kaszel może mieć związek z refluksem (kaszel a refluks u dzieci)

• kaszel po zmianie pozycji (leżenie, pochylanie) i/lub po posiłkach,
• epizody krztuszenia, mimowolne cofanie treści pokarmowej, u starszych dzieci „pieczenie” za mostkiem,
• nocny lub przedporanny kaszel z poranną chrypką lub odchrząkiwaniem,
• utrzymywanie się objawów mimo leczenia infekcji / przeciwzapalnego,
• brak typowych cech infekcji (gorączka, wyraźne osłabienie).

Te elementy budują profil przewlekłego kaszlu sugerujący GERD, zwłaszcza gdy obraz płuc jest spokojny.

Jak potwierdzać GERD przy przewlekłym kaszlu u dziecka — bez nadmiaru badań

Pierwszym krokiem jest dokładny wywiad i badanie przedmiotowe. Diagnostyka instrumentalna (np. pH-impedancja/pH-metria, czasem endoskopia) jest wykonywana wg wskazań, nie rutynowo[6].
W praktyce można rozważyć krótką, kontrolowaną próbę leczenia (plus modyfikacje stylu życia) z oceną efektu po kilku tygodniach — szczególnie gdy profil objawów pasuje do GERD, a przewlekły kaszel nie reaguje na typowe leczenie infekcji.
Przy braku poprawy warto wrócić do algorytmu różnicowania (astma, ciało obce, PBB) i/lub zaplanować konsultację gastroenterologiczną.

Gdy podejrzewasz infekcyjne tło kaszlu, pomocne bywa obrazowanie: zobacz USG płuc u dzieci

Algorytm rozpoznania kaszlu u dzieci

Rozpoznanie opiera się na prawidłowo zebranym wywiadzie, dokładnym zbadaniu dziecka oraz wykonaniu podstawowych badań obrazowych — najczęściej USG lub RTG klatki piersiowej. Które z tych badań wybrać, opisałem w artykule USG płuc u dzieci – kiedy wybrać zamiast RTG i dlaczego to bezpieczna alternatywa

Algorytm rozpoznania przewlekłego kaszlu u dzieci pomaga uporządkować decyzje i uniknąć błędów interpretacyjnych.
Rodzice często pytają, czy po kilku tygodniach kaszlu trzeba wykonać badania dodatkowe, czy jeszcze obserwować objawy.
Dobry algorytm diagnostyczny kaszlu u dziecka prowadzi krok po kroku — od wywiadu i analizy symptomów po badania obrazowe i testy czynnościowe płuc.
Model postępowania opiera się na sprawdzonych publikacjach i jest zgodny z aktualnymi wytycznymi CHEST/ERS oraz rekomendacjami dla astmy (GINA) i GERD (NASPGHAN/ESPGHAN)[1,5,3,6].

Krok po kroku — algorytm diagnostyczny przewlekłego kaszlu u dziecka

1. Czy kaszel trwa >4 tygodni?
   Jeśli tak, przejdź do oceny czerwonych flag (duszność, świsty, retrakcje, pogorszenie stanu ogólnego).
2. Nagły początek po zakrztuszeniu?
   Myśl o aspiracji ciała obcego → RTG/USG mogą być niejednoznaczne; przy wysokim podejrzeniu bronchoskopia[2,7].
3. Profil astmatyczny?
   Suchy, nocny kaszel, świsty, wysiłkowe pogorszenie, alergie w rodzinie → spirometria ± FeNO / test terapeutyczny[3–4].
4. Kaszel po posiłkach/nocą bez cech infekcji?
   Rozważ GERD → pH-impedancja/pH-metria wg wskazań, nie rutynowo[6].
5. Codzienny mokry kaszel ≥4 tygodni?
   Myśl o PBB (przewlekłym bakteryjnym zapaleniu oskrzeli) — rozważ celowane leczenie.
6. Brak poprawy mimo postępowania według powyższych punktów?
   Konsultacja pulmonologiczna i powrót do różnicowania przyczyn przewlekłego kaszlu (ciało obce, astma, GERD, PBB, inne).

W praktyce najistotniejsze jest:

• Wykluczenie ciała obcego (nagły kaszel po epizodzie zakrztuszenia).
• Ocena pod kątem astmy (nawracające duszności/świsty, nocne pogorszenie).
• Rozpoznanie GERD (kaszel po jedzeniu, w nocy, bez cech infekcji).
• Kiedy do pulmonologa? — gdy objawy utrzymują się mimo leczenia lub profil jest nietypowy.

Przewlekający się kaszel może być wynikiem nadwrażliwości oskrzeli po przebytej infekcji HMPV albo grypy

Przypadek z gabinetu: „ciało obce czy astma?”

W kwietniu zgłosiła się mama kilkuletniego chłopca, zaniepokojona, że od kilku dni „jest jakiś nie swój”.
Dziecko było mniej aktywne, w nocy przychodziło do mamy i mówiło, że ciężko mu oddychać — bez kaszlu. Początkowo uznała, że to stres w nowym przedszkolu, ale gdy przytuliła syna i położyła głowę na jego klatce piersiowej, usłyszała dziwne „popiskiwania”; po chwili zorientowała się, że podobne świsty słychać przy oddychaniu przez usta.

Dodała, że chłopiec ma alergię na brzozę i ostatnio skarży się na świąd oczu oraz katar, jednak „nigdy nie było tak źle”.
Na tej podstawie rozpoznałem wczesny obraz astmy — z nocnymi dolegliwościami i świstami w kontekście sezonowego alergicznego nieżytu nosa — i włączyłem odpowiednie leczenie, a dziecko skierowałem do alergologa oraz zaplanowałem kontrolę z oceną czynności płuc i dalszą modyfikacją terapii zgodnie z zaleceniami[3–4].

Tabela — algorytmy różnicowania przewlekłego kaszlu u dzieci

Tabela — algorytmy diagnostyczne kaszlu u dzieci

Najważniejszy wniosek: nagły kaszel z epizodem zakrztuszenia zawsze wymaga pilnej oceny i diagnostyki obrazowej — sama obserwacja nie wystarczy.

Gdy nawracają jednostronne zapalenia/niedodma po epizodzie zakrztuszenia, zobacz też: Powikłania zapalenia płuc u dzieci: obraz i zagrożenia

Inne częste przyczyny przewlekłego kaszlu u dzieci

Kaszel po przebytej infekcji wirusowej (poinfekcyjny)

Po przeziębieniu dolegliwość może utrzymywać się jeszcze kilka tygodni mimo dobrego samopoczucia; zwykle słabnie samoistnie — pomagają nawilżanie i inhalacje.

Spływanie wydzieliny po tylnej ścianie gardła (PNDS/UACS)

Śluz z nosa i zatok spływa do gardła i drażni, co nasila kaszel w nocy i nad ranem; typowe są chrząkanie, pociąganie nosem i niedrożność nosa — jedna z częstszych przyczyn przewlekłych dolegliwości kaszlowych.

Alergiczny nieżyt nosa

Kontakt z alergenami (pyłki, roztocza, zwierzęta) wywołuje katar, kichanie i kaszel; objawy nawracają sezonowo lub w określonym środowisku domowym.

Przewlekłe zapalenie zatok

Długotrwały katar z gęstą wydzieliną oraz ból/ucisk twarzy sprzyjają kaszlowi; częściej nasila się w pozycji leżącej i nad ranem.

Przerost migdałka gardłowego

Oddychanie przez usta, chrapanie i nawracające katary z ciągłym spływaniem wydzieliny mogą podtrzymywać kaszel; pomocna bywa ocena laryngologiczna.

Przewlekłe bakteryjne zapalenie oskrzeli (PBB)

Codzienny, mokry kaszel ≥4 tygodni sugeruje PBB; zwykle ustępuje po odpowiednio dobranym i wystarczająco długim leczeniu przeciwbakteryjnym.

Krztusiec

Napadowy, męczący kaszel (czasem z „pianiem” przy wdechu i wymiotami po ataku) może trwać wiele tygodni — również u dzieci szczepionych.

Drażniące czynniki środowiskowe

Dym tytoniowy, smog i intensywne zapachy podrażniają drogi oddechowe; ograniczenie narażenia często zmniejsza objawy.

Nawyki i tiki kaszlowe (habit cough)

Kaszel pojawia się głównie w dzień, nasila przy stresie i zanika podczas snu; badania są prawidłowe — pomaga praca nad nawykami i wsparcie behawioralne.

Przewlekła aspiracja i zaburzenia połykania

Drobne „zaciąganie się” pokarmem lub płynami przewlekle drażni drogi oddechowe; dolegliwości nasilają się przy jedzeniu i mogą prowadzić do nawrotowych zapaleń płuc w tych samych segmentach.

Choroby przewlekłe płuc i wady dróg oddechowych

Wrodzone choroby (np. mukowiscydoza) lub wady tchawicy/oskrzeli dają długotrwały kaszel; często współistnieją nawracające infekcje i gorszy przyrost masy ciała.

Ostatnio pojawiły sie możliwości leczenia rozstrzeni oskrzeli u dzieci Po rekomendacji CHMP z października 2025 r. wniosek o dopuszczenie Brinsupri trafił do Komisji Europejskiej. Wiecej na ten temat Brensocatib EMA pozytywna opinia – lek dla pacjentów z rozstrzeniami oskrzeli

Niedobory odporności

Dzieci częściej i dłużej chorują, a kaszel utrzymuje się mimo typowego leczenia; wskazana bywa diagnostyka układu odporności.O niedoborach odporności napisałem szereg artykułów .Oto najważniejszy z nich Pierwotne i wtórne niedobory odporności u dzieci – podstawowe różnice i ich znaczenie

Gruźlica i inne przewlekłe zakażenia

Kaszel z osłabieniem, utratą apetytu czy potami nocnymi wymaga ukierunkowanej diagnostyki (w tym epidemiologicznej) i leczenia specjalistycznego.

Jeśli któryś z powyższych punktów pasuje do objawów dziecka i kaszel trwa >4 tygodni, wróć do algorytmu diagnostycznego kaszlu u dziecka w tym artykule i rozważ konsultację pulmonologiczną.

Jak rozpoznać niepokojącą duszność?Zobacz: Duszność u dzieci – rodzaje i objawy duszności

FAQ — przewlekły kaszel u dzieci

Jak rozpoznać objawy alarmowe przewlekłego kaszlu u dziecka?

Objawy alarmowe to przede wszystkim napadowy, nietypowy kaszel, duszność, świsty, przewlekła chrypka, zaburzenia połykania lub utrzymująca się gorączka.
Jeśli dziecko przestaje się normalnie bawić, jeść lub spać — pilnie skonsultuj je z lekarzem.
Nawet bez gorączki, kaszel o niecodziennym przebiegu wymaga diagnostyki[1].

Po czym poznać, że kaszel jest wywołany przez ciało obce?

Zwykle zaczyna się nagłe po zakrztuszeniu podczas jedzenia lub zabawy.
Nie reaguje na typowe leczenie, może mu towarzyszyć świst, chrypka lub nagła zmiana głosu.
Potrzebna jest szybka konsultacja, RTG, a przy podejrzeniu — bronchoskopia[2].

Czy spirometria pozwala wykluczyć astmę u dziecka?

Spirometria to kluczowe badanie w różnicowaniu przewlekłego kaszlu u dzieci i astmy, ale prawidłowy wynik nie wyklucza choroby[3–4].
Rozpoznanie opiera się na całości obrazu: zmienności objawów i/lub czynności płuc, testach odwracalności obturacji, a u starszych dzieci także FeNO.
Gdy są wątpliwości — warto powtórzyć badanie lub wykonać próbę terapeutyczną.

Jakie symptomy refluksu są typowe u dzieci w różnym wieku?

• U niemowląt: ulewanie, kaszel po karmieniu, drażliwość, zaburzenia snu.
• U starszych dzieci: kaszel nocny, chrypka, „pieczenie” za mostkiem, odchrząkiwanie.

Obserwuj nawracanie objawów po posiłkach i kaszel nocny bez infekcji; przy trudnościach z połykaniem lub bólu gardła skonsultuj gastroenterologa.
Potwierdzenie GERD w pediatrii zwykle wymaga pH-impedancji/pH-metrii (wg wskazań)[6].

Kiedy skierować dziecko do specjalisty pulmonologa?

Gdy kaszel trwa powyżej 4 tygodni i nie reaguje na leczenie, gdy występują czerwone flagi (duszność, świsty, utrata głosu, zaburzenia połykania) lub nawracające infekcje dróg oddechowych[2,4].
Decyzję poprzedza analiza objawów, wywiad rodzinny i — w razie potrzeby — konsultacje laryngolog/gastro/alergolog.

Czy wszystkie przypadki przewlekłego kaszlu wymagają RTG?

Nie. RTG rozważamy, gdy kaszel utrzymuje się >4 tygodni, towarzyszy mu gorączka, nagłe pogorszenie, duszność lub był epizod zakrztuszenia — pamiętając, że prawidłowe RTG nie wyklucza aspiracji i przy wysokim podejrzeniu decyduje bronchoskopia[2,4–5].
Decyzja wynika z całości obrazu klinicznego.

Skąd wiem, że to wciąż kaszel po infekcji, a nie coś poważniejszego?

Kaszel poinfekcyjny zwykle słabnie z tygodnia na tydzień i nie towarzyszy mu duszność ani wysoka gorączka.
Jeśli trwa >4 tygodni, nasila się nocą, jest codziennie mokry albo dziecko słabnie — zaplanuj diagnostykę.

Kiedy w przewlekłym kaszlu rozważa się antybiotyk?

Gdy występuje codzienny, mokry kaszel ≥4 tygodni sugerujący przewlekłe bakteryjne zapalenie oskrzeli (PBB) — decyzję podejmuje lekarz po ocenie.
Przy suchym kaszlu poinfekcyjnym, alergii lub spływaniu wydzieliny antybiotyk zwykle nie jest potrzebny.

Bibliografia

1. CHEST (Chang AB, et al.). Managing Chronic Cough as a Symptom in Children and Management Algorithms. 2020.
2. Royal Children’s Hospital Melbourne. Clinical Practice Guideline: Foreign bodies inhaled
3. GINA 2025. Global Strategy for Asthma Management and Prevention.
4. Cheng ZR, Tan AM, Lee CY. Approach to chronic cough in children. Singapore Med J. 2021;62(6):513–521.
5. ERS. Guidelines on the diagnosis and treatment of chronic cough in adults and children. Eur Respir J. 2020.
6. NASPGHAN/ESPGHAN. Pediatric GER/GERD Clinical Practice Guideline. JPGN. 2018.
7. Guazzo E, et al. Paediatric inhaled airway foreign bodies — an update. Aust J Gen Pract. 2019.

Nota o autorze

Dr Michał Brożyna — pediatra i kardiolog dziecięcy z wieloletnim doświadczeniem klinicznym.
Specjalizuje się w diagnostyce kaszlu, zaburzeń oddechowych i chorób serca u dzieci.
Prowadzi gabinet pediatryczno-kardiologiczny Echo w Olsztynie, gdzie wykonuje m.in. USG płuc, echo serca